Inwoners over burgerparticipatie: waardering groeit, maar langzaam

Inwoners geven een mager rapportcijfer aan burgerparticipatieprojecten in hun gemeenten. Gemiddeld geven ze een 5,9. Dat kan beter maar is in ieder geval bijna een punt hoger dan vorig jaar. Dat blijk uit Barometer Burgerparticipatie, een raadpleging van Ambtenarenpanel.

Had u voor dit onderzoek weleens van het begrip burgerparticipatie gehoord?

‘63 Procent van de inwoners weet wat burgerparticipatie betekent’

De raadpleging brengt in kaart wat volgens inwoners de definitie van burgerparticipatie is, in hoeverre inwoners betrokken zijn geweest bij plannen waaraan de gemeente werkt, in hoeverre ze waardering hebben voor de manier waarop ze betrokken worden door de gemeente en hoe zij graag in de toekomst betrokken willen worden bij plannen waar de gemeente aan werkt. In totaal werkten 23.043 inwoners aan de raadpleging mee, verdeeld over bijna alle gemeenten in Nederland. Van die inwoners is 58,4 procent man en 38,4 procent vrouw. Een klein percentage van 3,2 geeft niet aan of ze man of vrouw zijn.

Definitie van bekend begrip 
Burgerparticipatie is voor de meeste inwoners een bekend begrip. Zo’n 63 procent van de deelnemers aan de raadpleging geeft aan te weten wat burgerparticipatie betekent. Nog eens 30 procent zegt weleens van het begrip gehoord te hebben, terwijl slechts 6 procent aangeeft het begrip niet te kennen. Als de inwoners wordt gevraagd een definitie van burgerparticipatie te geven, dan valt op dat 68 procent samenwerking tussen inwoners en de overheid noemt, 59 procent dialoog en inspraak en 57 procent betrokkenheid bij specifieke onderwerpen. Persoonlijke betrokkenheid bij besluitvorming wordt door nog eens 44 procent genoemd, actieve inzet voor verbetering door 37 procent en invloed op beleid en lokaal netwerk/samenwerking beide door 28 procent.

Ervaren betrokkenheid 
Hoewel ze dus bekend zijn met het begrip, wil dat niet zeggen dat inwoners ook veel ervaring met burgerparticipatie hebben. Zo zegt slechts 26 procent zich (volledig) betrokken te voelen bij de onderwerpen en plannen van de gemeente, terwijl 40 procent aangeeft zich (helemaal) niet betrokken te voelen. En dan is er nog een relatief grote groep van 33 procent die neutraal is. Wellicht komt dat ook door de manier waarop inwoners door de gemeente bij haar plannen worden betrokken: maar liefst 64 procent van de inwoners zegt vooral digitale vragenlijsten in te vullen. Actievere vormen van participatie, zoals het bijwonen van een adviesraad, het meelopen met een werkbezoek, het bijwonen van een referendum of van een burgerberaad worden respectievelijk door slechts 4 procent, 3 procent, 2 procent en 2 procent genoemd. Bovendien geeft bijna een op de vier (23 procent) aan dat ze het afgelopen jaar niet hebben meegepraat, meegedacht of meegedaan. Gevraagd naar de redenen waarom men niet meepraat, meedenkt of meebesluit, geeft ongeveer de helft van de inwoners aan dat zij nooit gevraagd zijn om mee te denken. Verder zegt zeker één op de vier dat zij niet weten hoe het moet of waar zij moeten zijn. Nog eens een vierde geeft aan dat het geen zin heeft, omdat ze vinden dat de gemeente er niks mee doet.

Via welke communicatiekanalen van de gemeente heeft u het afgelopen jaar (weleens) informatie gezien over de mogelijkheden om samen te werken met de gemeente bij beleid en/of projecten?

Onderwerpen en communicatiekanalen 
Zijn er speciale onderwerpen waarbij inwoners door gemeenten worden betrokken? Leefbaarheid en bouwen/wonen springen eruit en worden door respectievelijk 41 en 39 procent genoemd. Gevolgd door groen en natuur (28 procent), veiligheid (26 procent), klimaat, energie en duurzaamheid (24 procent) en gezondheidszorg (12 procent). Toerisme en economie/bereikbaarheid worden beide door 10 procent genoemd. En de hekkensluiters zijn cultuur (8 procent), sport (7 procent), onderwijs (5 procent) en financiën (3 procent). De communicatiekanalen waarop inwoners informatie zien over mogelijkheden om samen te werken met de gemeente verschillen. Het vaakst worden sociale media (36 procent), de dorpskrant (30 procent), de nieuwsbrief (28 procent) en de gemeentelijke website (25 procent) genoemd. Opvallend genoeg zegt 20 procent van de inwoners nooit ergens informatie te hebben gezien. 

Welk rapportcijfer geeft u uw gemeente voor de manier waarop ze inwoners betrekt bij het ontwikkelen van nieuw beleid en projecten?

In hoeverre voelt u zich betrokken bij onderwerpen en plannen waar uw gemeente aan werkt?

Waardering en toekomst 
Inwoners zijn niet al te scheutig als ze wordt gevraagd een oordeel te geven over de wijze waarop burgerparticipatie in hun gemeente is georganiseerd. Gemiddeld geven ze een rapportcijfer van 5,9 voor de manier waarop de gemeente inwoners betrekt bij het ontwikkelen van nieuw beleid en projecten. Dat lijkt laag, maar is 0,9 procent meer dan vorig jaar. Verder vindt 36 procent van de inwoners dat hun gemeente niet oprecht geïnteresseerd is hun mening. Slechts 24 procent vindt dat er wel van interesse sprake is en 33 procent is neutraal. Verder vinden veel inwoners dat hun gemeente te weinig doet met de feedback die ze leveren. Meer dan 36 procent zegt dat de gemeente geen input van inwoners gebruikt om beleid en projecten beter te maken. Slechts 18 procent zegt dat de gemeente dat wel doet en 34 procent is neutraal. Toch blijven inwoners nieuwgiering naar wat er met hun input gebeurt. Maar liefst 87 procent geeft aan dat graag te willen weten terwijl dat voor 1 procent niet nodig is en 8 procent neutraal is. Opvallend is verder dat een meerderheid van 63 procent graag meer betrokken worden bij plannen van hun gemeente. Zo’n 30 procent wil evenveel betrokken worden als nu en 3 procent wil minder of helemaal niet worden betrokken. Om welk thema het gaat, maakt niet veel uit: inwoners willen over veel meepraten, -denken en -doen. Alleen sport en onderwijs vinden ze minder interessant.

(Uit Publiek Denken 54: Burgerparticipatie- Inwoners over burgerparticipatie)